Dank aan onze sponsors: Soudal, Port of Antwerp, Ecomed, Allianz, Mercier Vanderlinden en Bostoen.
Er zijn ook een aantal mensen die onze werking in alle stilte, vaak substantieel ondersteunen. Zij weten hoe we hen waarderen.
Hartelijk dank aan de Kerkraad van Sint-Paulus, die ;ons initiatief een warm hart toedraagt, en aan onze pastoor, steeds onze verwelkomende gastheer.
Dank aan de Muziekkapel Sint-Paulus vzw en haar voorzitter.
Dank aan het Beschermcomité Orkestmissen Sint-Paulus en haar voorzitter.
Dank aan Eliane en Hendrickje voor hun enthousiasme om ons te vergasten op heerlijke muziek.
Dank aan het kabinet van minister Jo Vandeurzen, die het project via Zorgnet-Icuro tot bij Woon-en Zorgcentra en ziekenhuizen in heel Vlaanderen bracht.
Livestream: Messe solennelle – C. Gounod
De orkestmis van 15 augustus werd live uitgezonden via YouTube.
Op het programma stonden, naar traditie, de Messe solennelle van Charles Gounod en het O Beata Mater van August De Boeck.
De volledige uitvoering is hier te bekijken:
Uitvoerders:
Elise Gäbele – sopraan
Denzil Delaere – tenor
Wilfried Van den Brande – bas-bariton
deChorale & Sint-Paulus Sinfonietta
Hans Van Kerckhoven, concertmeester
Annemie Neuhard, harp
Nicolas De Troyer, titularis-organist
o.l.v. Ivo Venkov – Kapelmeester
Plechtige eucharistieviering voorgegaan door pastoor Paul Scheelen
Fundraisingconcert Muziek in Sint-Paulus
Om de live streaming en captatie van de orkestmissen op lange termijn te verzekeren, wordt op 1 oktober 2017 in de Sint-Pauluskerk een hoogstaand fundraising concert georganiseerd.
Eliane Rodrigues, piano
Hendrickje Van Kerckhove, sopraan
Wilfried Van den Brande, bas-bariton
Sint-Paulus Sinfonietta
o.l.v. Ivo Venkov
Het programma is volledig gewijd aan W.A. Mozart, met:
Symfonie nr 40 in g mineur, KV 550
Pianoconcerto nr 23 in A groot, KV 488
Aria’s en duetten uit Mozarts opera’s (die Zauberflöte, Le Nozze di Figaro, Don Giovanni)
Tickets: €32 (Categorie 1) – €24 (Categorie 2) – €17 (Categorie 3)
Verkrijgbaar bij Fnac
Indrukwekkend archief overgedragen
Emerituskapelmeester Frans Dubois
De bibliotheek van de Muziekkapel is, dankzij een milde schenking van Emerituskapelmeester Frans Dubois, de dankbare bezitter geworden van een indrukwekkend aantal orkestpartituren.
Alle partituren die onze voormalige chef-dirigent, kapelmeester en bezieler van de orkestmissen gedurende een kwart eeuw in de Sint-Pauluskerk en elders heeft gedirigeerd, maken deel uit van deze grote collectie. De partituren zijn bovendien voorzien van talrijke aanduidingen en zijn als dusdanig boeiend studiemateriaal voor jonge musicologen en dirigenten.
Muziekkapel Sint-Paulus wil Frans Dubois bijzonder hartelijk danken voor dit grootse, genereuze gebaar en is erkentelijk voor het vertrouwen dat de Emeritus-Kapelmeester in haar werking stelt.
– Paul Bistiaux, voorzitter Muziekkapel Sint-Paulus vzw
Dank je, Rolande.
Rolande Van der Paal
Tijdens de voorbije 20 jaar is coloratuursopraan Rolande Van der Paal één van de pijlers geweest in de orkestmissentraditie.
Ze schitterde in de grote Haydnmissen: zo maakte ze met Emeritus-kapelmeester Frans Dubois een mooie opname van de Nelsonmesse, een document dat een levende getuige blijft van de al jarenlange hoge kwaliteit van het muziekleven in Sint-Paulus. Maar bovenal wordt Rolande Van der Paal vereenzelvigd met haar “O Beata Mater”. Als geen ander gaf zij uitdrukking aan de diep ingetogen beleving die dit prachtige lied van August De Boeck veronderstelt – met planerende pianissimi, met een subtiele sottovoce die naar adem deed snakken. Reikhalzend werd er bij het eind van de op zich bijzonder mooie ‘Messe Solennelle’ van Charles Gounod, uitgekeken naar het moment waarop die eerste woorden weerklonken: ‘O Beata Mater’. In de erop volgende, hoogromantische respons gaf deChorale steeds het beste van zichzelf om het élan van Rolandes vertolking te volgen.
Rolande Van der Paal was niet alleen een ster aan het firmament van Sint-Paulus. Zij was een Koningin van de Nacht in Mozarts Zauberflöte die haar rol met glans vertolkte op internationale podia. Zij was bovendien een artieste die door hedendaagse componisten op handen werd gedragen. Haar creaties van werk van o.a. Serge Verstockt waren ronduit indrukwekkend. De grote, ranke sopraan had bovendien een enorme podiumprésence. Naast een grote kunstenares, is Rolande een minzame, zachte maar zeer sterke persoonlijkheid, een diva zonder de capsones die de term
veronderstelt, een “grande dame” die door alle Sint-Paulus musici en zangers op handen werd gedragen.
Hulde aan een grote zangeres, aan een fijne persoon, die na een indrukwekkende carrière zelf heeft beslist om de fakkel aan een volgende generatie door te geven.
– Wilfried Van den Brande, intendant
Het Orgel van Sint-Paulus
De Sint-Pauluskerk herbergt één van de meest bijzondere en best bewaarde historische orgels in Vlaanderen. Het is het enige orgel in Antwerpen dat op een dergelijke schaal historisch pijpwerk bevat uit de 17e en 18e eeuw.
De bijzonder rijk geornamenteerde orgelkas is vervaardigd in het atelier van Rubens. Het ontwerp is van de hand van Erasmus Quellin II en het snijwerk werd vervaardigd door Pieter Verbrugghen de Oude.
Pieter Verbrugghen de Oude (links) en Erasmus Quellin II (rechts)
Het instrument maakte reeds een lange en bewogen geschiedenis door. De oorsprong gaat terug tot het midden van de 17de eeuw (1654/1658). Toen bouwde Nicolaas Van Haeghen een nieuw orgel voor de paters Dominicanen in Antwerpen. Het instrument bezat toen 42 registers, verdeeld over drie klavieren. Een zelfstandig pedaal was nog niet aanwezig. Het oudste nog bewaarde pijpmateriaal dateert uit deze periode.
In 1730-1732 onderging het orgel een grote transformatie, uitgevoerd door de toen in Antwerpen wonende orgelbouwer Jean-Baptiste Forceville. Hij breidde het orgel fors uit. Aan de kas werden twee pedaaltorens toegevoegd, waarmee het orgel zijn huidige gedaante kreeg. Het grootste aandeel van het aanwezige pijpwerk dateert uit deze periode. Forceville bouwde in die jaren bovendien een tweede orgel op de koorafsluiting van de Sint-Pauluskerk. Bij de afbraak van dit koordoksaal in 1832 werd het instrument uiteindelijk verkocht aan de parochiekerk te Broechem. Daar is het nog steeds te horen.
Na de Franse revolutie werden de paters Dominicanen uit Antwerpen verjaagd, maar gelukkig kwam het orgel vrij ongeschonden uit deze woelige periode. Omdat het hoofdorgel in onbruik was geraakt zocht men Jean-Baptiste Delhaye aan om het instrument te restaureren.
Delhaye voerde de restauratie door in 1824. Ondanks de wijzigingen (uitbreiding van de manuaaltessituur, nieuwe windladen voor de klavieren,…) bleef Delhaye het concept van Forceville grotendeels trouw. Het pijpwerk liet hij in grote mate ongemoeid, enkel de meeste tongwerken werden door Delhaye nieuw gemaakt. Bij het bijmaken van pijpen voor de uitbreiding van de klavieren sloot Delhaye nauw aan bij het materiaal van Van Haeghen en Forceville.
In 1843 werd door François-Bernard Loret een vrijstaande speeltafel op het nieuwe zangersdoksaal geplaatst. De oude spaanbalgen maakten plaats voor een magazijnbalg met pompen.
Na deze transformatie vinden in de loop van de komende decennia nog kleine wijzigingen plaats wat betreft de mechaniek en de windvoorziening. Zo werd de stemming gebracht op de moderne toonhoogte en werd er een barkermachine geplaatst voor het hoofdwerk. Aan de dispositie werd gelukkig weinig veranderd.
Vanaf 1955 werd aan het orgel gewerkt door de organisten Specht en Bank, waarbij vooral het pijpwerk werd onder handen genomen. Bij de brand van de kerk in 1968 liep het orgel grote schade op. Er vonden nadien verschillende herstelwerkzaamheden plaats.
De brand van 3 april 1968
Echter, de grote afstand tussen speeltafel en orgel had tot een zeer gecompliceerde mechaniek geleid, die gemakkelijk ontregelde. Al deze factoren, in combinatie met een verwaarlozing van het onderhoud, leidde in het begin van de jaren ’90 van vorige eeuw tot volledige onbespeelbaarheid van het hoofdwerk en het echowerk.
Een uitgebreide restauratie vond plaats tussen 1993 en 1996 door Ghislain Potvlieghe en Jean-Pierre Draps. Daarbij werd ondermeer de oude speeltafel gereconstrueerd en ook de toonhoogte werd teruggebracht naar de oorspronkelijke toestand. De stemming bleef evenwel gelijkzwevend. Om samenspel op de moderne toonhoogte mogelijk te maken werd op het koordoksaal, op de plaats van de oude windvoorziening, een nieuw instrument gebouwd door Potvlieghe. De vrijstaande speeltafel van Loret uit 1843, één van de vroegste voorbeelden in België, is te bezichtigen in de crypte van de kerk.
De huidige toestand van het instrument is van die aard dat een nieuwe restauratie zich opdringt. Verschillende problemen op gebied van windvoorziening, mechaniek en intonatie van het pijpwerk maken dat het instrument vandaag niet meer in een concertwaardige toestand verkeert. Wel is het nog te horen in de verschillende liturgische vieringen. Het is bijzonder jammer dat een instrument van dergelijke Europese klasse in deze staat verkeert. Het is dan ook te hopen dat een toekomstige restauratie, omringd door internationale expertise, dit uitzonderlijk patrimonium in al zijn glorie herstelt.
Welkom
Sinds 2013 is het de uitdrukkelijke wens geweest van Muziekkapel Sint-Paulus vzw om de idee van de orkestmissen in Sint-Paulus met moderne communicatiemiddelen uit te dragen en het draagvlak ervoor nog te vergroten.
Daarbij hebben we steeds het samengaan tussen liturgie en muziek voor ogen gehouden, ervan uitgaand dat het geheel ervan groter is dan de som van haar delen. Beide elementen sporen elkaar aan: het ervaren van doorleefde muziek in de bijzondere ruimte die de Sint-Pauluskerk is, leidt naar een sfeer van transcendentie, naar een au-delà, voorbij aan de hectiek van het leven van alledag. De liturgie geeft de muziek haar context, nodigt haar uit om nog meer in te zetten op de paradox van haar tijdigheid/tijdeloosheid.
Een ruime publieksbelangstelling voor de orkestmissen met de Sint-Paulus Camerata onder leiding van kapelmeester Ivo Venkov, de sterke aanwezigheid van mecenassen en sponsors, de grote gehechtheid van velen aan onze traditie, heeft ons ertoe gebracht om vanaf 2017 een geïntegreerd muzikaal actieplan te ontwikkelen.
We stellen verheugd vast dat kwaliteitsvolle muziek, gedragen door gepassioneerde uitvoerders, veel mensen naar de kerk weet te brengen, die zich vervolgens laten inspireren door een unieke combinatie van liturgie en muziek. Deze idee willen we verder doen groeien, over de grenzen van de orkestmissen heen.
In 2017 zullen er naast de 8 orkestmissen, voorgegaan door Pastoor Paul Scheelen, ook 6 Gregoriaanse missen zijn, 10 koormissen, 4 polyfone missen en 10 solistenmissen.
18 orgelmissen zullen als vanouds door titularis-organist Nicolas De Troyer met de hem eigen muzikaal-avontuurlijke zin ingevuld worden, nu genietend van het reliëf en context van de andere muzikale missen. Voor de Gregoriaanse missen zijn we zeer verheugd dat de Schola Gregoriana Cantabo opnieuw thuiskomt in Sint-Paulus. Ons polyfoon ensemble in residentie, Utopia, scheerde in 2016 hoge toppen met de release van haar eerste CD en enkele prachtige concerten in Sint-Paulus. Zij zullen tekenen voor 4 meerstemmige missen en een Utopia Festivaldag op 24 juni.
In 10 solistenmissen ontmoet u musici die u vermoedelijk reeds meermaals hoorde in Sint-Paulus.
5 instrumentale solisten en 5 vocale solisten zullen ieder afzonderlijk samen met Nicolas De Troyer vooraan bij het altaar musiceren en een misviering opluisteren.
Onze 10 koormissen worden aangestuurd door Erik Demarbaix, koorconsulent bij Koor & Stem en dus bijzonder thuis in het Vlaamse korenlandschap. Uit alle Vlaamse en soms ook internationale windstreken zullen uitstekende amateurkoren het beste van zichzelf geven in Sint-Paulus.
Daarnaast zijn er enkele opmerkelijke concertinitiatieven: de jaarlijkse Nocturne – Sint-Paulusparochie tegen armoede op 26 november, een benefietconcert op 7 mei en het jaarlijkse fundraising concert voor onze sociaal-artistieke werking & livestreaming op 1 oktober.